تخته امتیازات

۱۰۴

نصرت

نغمه

نگین

آذین

علامت تعجب علامتی است که برای بیان تعجب، حیرت، تأکید، دستور، استهزاء و به طور کلی جملاتی که بار و یا فشار عاطفی دارند، در نگارش فارسی به کار می‌رود. در زبان انگلیسی به این علامت Exclamation Mark گفته می‌شود.

گاهی علامت تعجب، پس از علامت سؤال می‌آید؛ در چنین مواقعی منظور پرسشِ همراه با حیرت است. گاهی علامت تعجب، پس از علامت سؤال می‌آید؛ در چنین مواقعی منظور پرسشِ همراه با حیرت است. 🟣راست میگی؟ واقعأ؟!

«استفهام انکاری یا پرسش منفی» • استفهام انکاری به جمله‌ای گفته می‌شود که در ظاهر به صورت سؤالی مطرح می‌شود؛ اما منظور از طرح آن گرفتن پاسخی نیست. در واقع به نوعی پاسخ آن درون خودش وجود دارد و می‌خواهند مفهوم، خبر و یا دستوری را با تأکید بیشتری بیان کنند. 🟣کسی چه می‌داند! 🟣مور، چه می‌داند که بر دیواره اهرام می‌گذرد یا بر خشتی خام!

• پس از شبه‌جمله‌ها و جمله‌های بی‌فعل 🟣چشم ما روشن! 🟣وه! چه زیبا! «طعنه و کنایه» • برای جلب توجه خواننده، هنگامی که کلمه یا جمله‌ای به طعنه و کنایه بیان شده باشد، می‌توان از علامت تعجب استفاده کرد. 🟣چه عجب! دیرتر تشریف می‌آوردید!

• جمله یا عبارت امری یا دستوری که با اخطار و تأکید همراه است 🟣ایست! بی‌حرکت! 🟣همه رأس ساعت 3 در جلسه حاضر باشند! • به عنوان علامت ندا و برای خطاب قرار دادن 🟣آهای! با توام! 🟣استاد! ممکن است کمی به من فرصت بدهید؟

تعجب و حیرت 🟣چه هوای پاکی! 🟣عجب روزگاری شده! تحسینِ همراه با تعجب 🟣موهایی به رنگ شبق داشت! 🟣هنوز مانده تا پدرت را بشناسی! 🟣به به! نمایشی بسیار دیدنی بود!

بیژن

ویدا

۱۰۳

🟣برشمردن و تفکیک اجزای مختلف و وابسته به هم مانند فهرست 🟣اهداف ما در درست‌نویسی عبارتند از: 1- رعایت صورت درست کلمه‌ها؛ 2- ارائه شکل بهتر برای خواندن کلمه‌ها 3- سرعت بخشیدن به خواندن 🟣جدا کردن عبارت‌ها یا جملات شرطی که درون آنها ویرگول‌های متعدد به کار رفته باشد 🟣مثال: اگر دولت نتواند وظایف خود را که همیان تأمین امنیت، حفظ حقوق مردم، تسهیل قوانین و مسائلی از این قبیل است، به خوبی انجام دهد؛ مردم با دیدن کمترین نارسایی، آن را به دولت نسبت می‌دهند. 🟣نکته: به طور کلی دقت داشته باشید که قبل از علامت نقطه‌ویرگول ما نیاز به فعل داریم در غیر این صورت از ویرگول استفاده می‌کنیم.

🟣ربط چندین جمله پشت سرهم زمانی که چندین جمله پشت سر هم در ادامه یکدیگر به هم ربط داشته باشند، در میان آن‌ها می‌توان از نقطه‌ویرگول استفاده کرد. برای ربط جمله پایانی از واو ربط استفاده می‌کنیم. 🟣مثال: او از خواب برخاست؛ دوش گرفت؛ صبحانه را آماده کرد؛ لباس پوشید و پس از خوردن صبحانه از خانه خارج شد.

«ویرگول» ____________ 🟣ویرگول یا درنگ‌نما و یا بر اساس معادل آن در انگلیسی کاما، نوعی نشانهٔ سجاوندی است که کاربرد اصلیِ آن جداسازی جمله‌های ساده یا بندها است. در زبان انگلیسی و گاهی در زبان فارسی برای جداسازی اجزای فهرست‌ها نیز به‌کار می‌رود. 🟣به سبب برخی تفاوت‌ها میان فارسی و انگلیسی، کارکرد ویرگول فارسی و کامای انگلیسی اندکی تفاوت دارد؛ اما برخلاف تصور عموم، ویرگول هرگز در نقش علامت سکون عمل نمی‌کند؛ بنابراین هرگاه در جمله‌ای در جایی برای پرهیز از ابهام لازم است درنگ صریحاً نشان داده شود، باید از علامت سکون و نه ویرگول استفاده کرد. 🟣کارکردهای اصلیِ ویرگول در زبان فارسی در اکثر موارد مشابه کارکرد آن در انگلیسی است.

🟣برای جدا کردن بدل یا عطف بیان از بقیه اجزای جمله بدل به اسم یا گروه اسمی گفته می‌شود که خصوصیات اسم قبل از خود را بیان می‌کند. 🟣مثال: فردوس، حماسه‌سرای بزرگ ایران، شاهنامه را طی سی سال سرود. 🟣بعد از قیدهای نفی و اثبات که در ابتدای جمله برای معرفی می‌آید. البته برخی در این موارد استفاده از نقطه ویرگول را توصیه می‌کنند. 🟣مثال: بله، درست است. 🟣مثال: خیر، چنین نیست. 🟣میان کلمات تکرار شونده مثال: این کیف، کیف من است. 🟣برای جدا کردن اجزای تاریخ یا نشانی مثال: خیابان ولیعصر، روبه‌روی پارک ملت، ... 🟣برای جدا کردن اجزای مآخذ در زمان مأخذنویسی، کتاب‌شناسی و ... مثال: فتوحی، محمود، آیین نگارش، تهران: امیرکبیر، ۱۳۷۵

🟣پس از منادا منادا اسمی است که قبل یا بعد از حرف ندا قرار می‌گیرد. گاهی پس از منادا، از علامت تعجب (!) نیز استفاده می‌شود. 🟣مثال: یا رب، تو چنان کن که پریشان نشوم. 🟣جدا کردن گروه قیدی از بقیه اجزای جمله اگر گروه قیدی در آغاز جمله باشد، پس از آن، و اگر در میان جمله باشه، قبل و بعد از آن ویرگول می‌گذاریم. 🟣مثال دوم: سازمان‌های امدادی، بلافاصله پس از وقوع زلزله، به محل اعزام شدند. 🟣مثال سوم: در همان‌ سالی‌های آغازین زندگی، استعداد و قریحه سرشار وی آشکار بود.

🟣بین دو جمله مرکب، زمانی که بخشی از جمله دوم، به قرینه جمله اول حذف شود. 🟣مثال: مشک آن است که خود ببوید، نه آن که عطار بگوید. 🟣برای جلوگیری از اشتباه در خواندنِ جمله اگر احتمال بدهیم که خواننده کلمه‌ها را با کسره اضافه بخواند، برای جلوگیری از این اشتباه می‌توان از علامت ویرگول استفاده کرد. 🟣مثال دوم: با بررسی اقدامات قانونی، مجلس استیضاح وزیر را از دستور خارج کرد. 🟣مثال سوم: پس، فردا می‌بینمت. 🟣مثال چهارم: کتاب، دوستی خوب است.

🟣گاه در بین گروه‌های هم‌پایه، برای رفع ابهام، در دو گروه آخر، قبل از «و» عطف، ویرگول نیز می‌آید. 🟣مثال: زن و مرد، پیر و جوان، شهری و روستایی، و باسواد و بی‌سواد همه از حقوق شهروندی یکسانی برخوردارند. 🟣بین دو جمله پایه و پیرو و در جملات مرکب که معنای جمله قبلی بدون جمله بعدی کامل نیست. 🟣مثال دوم: اگر تمرین نکنید، به درجه استادی نمی رسید. 🟣مثال سوم: با توجه به این که امسال زمستان سختی در پیش است، در صورتی که در زمستان قصد سفر به منطقه را دارید، زنجیر چرخ به همراه داشته باشید.

🟣ویرگول در نگارش فارسی کاربردهای متعددی دارد که در اینجا به مهمترین آن‌ها اشاره می‌کنیم. 🟣عطف بین کلمه‌ها و عبارت‌های هم‌پایه در یک جمله کلمه‌های هم‌پایه، یعنی کلمه‌هایی که دارای یک نقش هستند و برای همه آنها از یک فعل استفاده می‌شود. اگر این کلمات بیشتر از دو تا باشند، بین آن‌ها ویرگول درج می‌شود و قبل از آخرین کلمه یا عبارت، به جای ویرگول، از واو یا از يا استفاده می‌شود. 🟣مثال: نقطه، ویرگول و نقطه ویرگول از علامت‌های مکث کوتاه در زبان فارسی هستند.