چگونه رمان را نیمه رها نکنیم؟ مدیریت بحران نویسندگی | انجمن نودهشتیا

[هانیه پروین]

 

---

چگونه رمان را نیمه رها نکنیم؟ مدیریت بحران نویسنده

اگر شما هم مثل بسیاری از نویسندگان تازه‌کار یا حتی باتجربه، به نیمه رمان که می‌رسید حس می‌کنید یک گودال عمیق زیر پای‌تان باز شده و شما در حال سقوط هستید، این مقاله دقیقاً برای شماست. بگذارید از همان اول روشن کنم: این «بحران نویسنده» یک تجربه جهانی است. حتی نویسندگانی که امروز کتاب‌هایشان در قفسه‌های کتاب‌فروشی‌ها چشمک می‌زنند، روزگاری در میانه داستان‌شان گیر کرده‌اند و از خودشان پرسیده‌اند: «خب، حالا چه کار کنم؟»

۱. نیمه رها شده؛ کابوس همه نویسندگان

هر نویسنده‌ای با رمان ناتمام مواجه شده است: داستانی که شخصیت‌ها شروع به زندگی کرده‌اند، جهان داستانی شکل گرفته، ولی انگار شما خودتان وسط داستان گم شده‌اید. حتی بزرگانی مثل فرانز کافکا، که آثارش بعد از مرگش مشهور شدند، در دفترهایشان مملو از رمان‌های ناتمام داشتند. اما بیایید منصف باشیم؛ هر بحرانی قابل مدیریت است، اگر کمی تکنیک و صبر به کار ببریم.

۲. بحران را شناسایی کنید

قبل از اینکه بخواهید با بحران مبارزه کنید، ابتدا آن را بشناسید. آیا مشکل از طرح است؟ یعنی ایده داستان به بن‌بست رسیده؟ یا مشکل از شخصیت‌ها است، که انگار خودشان تصمیم گرفته‌اند قهر کنند و دیگر هیچ کاری به دست شما نمی‌دهند؟

مثلاً در رمان «غرور و تعصب» جین آستن، اگر آستن نیمه داستان را رها می‌کرد و از رفتار شخصیت‌ها می‌ترسید، هرگز شاهد لحظه‌های عاشقانه الیزابت و دارسی نبودیم. بنابراین شناسایی مشکل، اولین قدم برای مدیریت بحران است.

۳. تقسیم داستان به قطعات کوچک

یک تکنیک موثر این است که داستان را نه به یک «کوه بلند»، بلکه به تپه‌های کوچک تقسیم کنید. به جای اینکه نگران کل رمان باشید، فقط روی یک فصل یا حتی یک صحنه تمرکز کنید. ارنست همینگوی می‌گوید: «نویسنده باید هر روز بنویسد و هیچ وقت به اتمام فکر نکند.» پس تمرکز روی یک تکه کوچک، شما را از احساس سنگینی نیمه‌ناتمام نجات می‌دهد.

۴. نقشه بحران: چک‌لیست نویسنده

گاهی اوقات داستان گیر می‌کند چون نویسنده از مسیر داستان غافل می‌شود. یک چک‌لیست ساده بسازید:

• آیا هدف شخصیت اصلی مشخص است؟
• آیا تضاد کافی وجود دارد؟
• آیا خواننده انگیزه دارد صفحه بعد را ورق بزند؟

در این مرحله، یادداشت برداری از ایده‌ها و طرح‌های فرعی می‌تواند مثل یک طناب نجات عمل کند. همانطور که جی. کی. رولینگ برای هری پاتر از یک دفترچه کوچک استفاده می‌کرد تا خط داستان اصلی و جزئیات فرعی را مدیریت کند.

۵. بازنویسی و انعطاف

گاهی اوقات نیمه داستان شما گیر کرده، چون مسیر اولیه اشتباه بود. نترسید از اینکه برخی صحنه‌ها را حذف کنید یا مسیر داستان را تغییر دهید. چارلز دیکنز در رمان «بچه‌های آشفته» بارها بخش‌هایی را بازنویسی کرد تا جریان داستان روان‌تر شود. بازنویسی نه شکست است، بلکه مدیریت بحران به سبک حرفه‌ای‌هاست.

۶. پاداش به خود و ایجاد انگیزه

همانطور که در مدیریت بحران واقعی، پاداش دادن به خود مهم است، در نویسندگی هم باید از پیشرفت‌های کوچک جشن بگیرید. یک فنجان چای، یک قطعه شکلات، یا حتی یک جمله کامل نوشته شده می‌تواند شما را دوباره به مسیر بازگرداند.

۷. هم‌نویسنده خیالی و گفتگو با خود

اگر داستان گیر کرد، تصور کنید شخصیت‌هایتان کنار شما نشسته‌اند و با شما صحبت می‌کنند. حتی نوشتن دیالوگ‌های کوتاه با صدای خودتان می‌تواند راه گریز از بحران باشد. این تکنیک، شبیه تمرینات بازیگری، ذهن شما را از حالت قفل شده خارج می‌کند.

---

جمع‌بندی

مدیریت بحران نویسنده یعنی: شناسایی مشکل، تقسیم داستان به بخش‌های کوچک، یادداشت برداری، بازنویسی و حفظ انگیزه. بحران نیمه رها شدن رمان، ترسناک است اما غیرقابل حل نیست. به قول فیودور داستایوفسکی: «چرا نویسنده‌ها همیشه نگران پایان‌اند؟ چون پایان، آغاز دوباره است.»

با این رویکرد، شما نه تنها رمان‌تان را تا انتها خواهید نوشت، بلکه تجربه‌ای از مدیریت بحران نویسنده هم به دست خواهید آورد که هیچ کلاس نویسندگی رسمی نمی‌تواند به شما بدهد.

---