نگارش ویرگول | آموزش ویراستاری

[زری گل]

«ویرگول»

____________

🟣ویرگول یا درنگ‌نما و یا بر اساس معادل آن در انگلیسی کاما، نوعی نشانهٔ سجاوندی است که کاربرد اصلیِ آن جداسازی جمله‌های ساده یا بندها است. در زبان انگلیسی و گاهی در زبان فارسی برای جداسازی اجزای فهرست‌ها نیز به‌کار می‌رود.

 

🟣به سبب برخی تفاوت‌ها میان فارسی و انگلیسی، کارکرد ویرگول فارسی و کامای انگلیسی اندکی تفاوت دارد؛ اما برخلاف تصور عموم، ویرگول هرگز در نقش علامت سکون عمل نمی‌کند؛ بنابراین هرگاه در جمله‌ای در جایی برای پرهیز از ابهام لازم است درنگ صریحاً نشان داده شود، باید از علامت سکون و نه ویرگول استفاده کرد.

 

🟣کارکردهای اصلیِ ویرگول در زبان فارسی در اکثر موارد مشابه کارکرد آن در انگلیسی است.

[زری گل]

هم اکنون، زری گل گفته است:

 

🟣ویرگول در نگارش فارسی کاربردهای متعددی دارد که در اینجا به مهمترین آن‌ها اشاره می‌کنیم.

 

🟣عطف بین کلمه‌ها و عبارت‌های هم‌پایه در یک جمله کلمه‌های هم‌پایه، یعنی کلمه‌هایی که دارای یک نقش هستند و برای همه آنها از یک فعل استفاده می‌شود. اگر این کلمات بیشتر از دو تا باشند، بین آن‌ها ویرگول درج می‌شود و قبل از آخرین کلمه یا عبارت، به جای ویرگول، از واو یا از يا استفاده می‌شود.

 

🟣مثال:

نقطه، ویرگول و نقطه ویرگول از علامت‌های مکث کوتاه در زبان فارسی هستند.

[زری گل]

🟣گاه در بین گروه‌های هم‌پایه، برای رفع ابهام، در دو گروه آخر، قبل از «و» عطف، ویرگول نیز می‌آید.

🟣مثال:

زن و مرد، پیر و جوان، شهری و روستایی، و باسواد و بی‌سواد همه از حقوق شهروندی یکسانی برخوردارند.

 

🟣بین دو جمله پایه و پیرو و در جملات مرکب که معنای جمله قبلی بدون جمله بعدی کامل نیست.

🟣مثال دوم:

اگر تمرین نکنید، به درجه استادی نمی رسید.

🟣مثال سوم:

با توجه به این که امسال زمستان سختی در پیش است، در صورتی که در زمستان قصد سفر به منطقه را دارید، زنجیر چرخ به همراه داشته باشید.

ویرایش شده 12 آبان توسط زری گل

[زری گل]

🟣بین دو جمله مرکب، زمانی که بخشی از جمله دوم، به قرینه جمله اول حذف شود.

🟣مثال:

مشک آن است که خود ببوید، نه آن که عطار بگوید.

 

🟣برای جلوگیری از اشتباه در خواندنِ جمله اگر احتمال بدهیم که خواننده کلمه‌ها را با کسره اضافه بخواند، برای جلوگیری از این اشتباه می‌توان از علامت ویرگول استفاده کرد.

 

🟣مثال دوم:

با بررسی اقدامات قانونی، مجلس استیضاح وزیر را از دستور خارج کرد.

🟣مثال سوم:

پس، فردا می‌بینمت.

🟣مثال چهارم:

کتاب، دوستی خوب است.

[زری گل]

🟣پس از منادا

منادا اسمی است که قبل یا بعد از حرف ندا قرار می‌گیرد. گاهی پس از منادا، از علامت تعجب (!) نیز استفاده می‌شود.

🟣مثال:

یا رب، تو چنان کن که پریشان نشوم.

 

🟣جدا کردن گروه قیدی از بقیه اجزای جمله

اگر گروه قیدی در آغاز جمله باشد، پس از آن، و اگر در میان جمله باشه، قبل و بعد از آن ویرگول می‌گذاریم.

🟣مثال دوم:

سازمان‌های امدادی، بلافاصله پس از وقوع زلزله، به محل اعزام شدند.

🟣مثال سوم:

در همان‌ سالی‌های آغازین زندگی، استعداد و قریحه سرشار وی آشکار بود.

ویرایش شده 13 آبان توسط زری گل

[زری گل]

🟣برای جدا کردن بدل یا عطف بیان از بقیه اجزای جمله

بدل به اسم یا گروه اسمی گفته می‌شود که خصوصیات اسم قبل از خود را بیان می‌کند.

🟣مثال:

فردوس، حماسه‌سرای بزرگ ایران، شاهنامه را طی سی سال سرود.

 

🟣بعد از قیدهای نفی و اثبات که در ابتدای جمله برای معرفی می‌آید.

البته برخی در این موارد استفاده از نقطه ویرگول را توصیه می‌کنند.

🟣مثال:

بله، درست است.

🟣مثال:

خیر، چنین نیست.

 

🟣میان کلمات تکرار شونده

مثال:

این کیف، کیف من است.

 

🟣برای جدا کردن اجزای تاریخ یا نشانی

مثال:

خیابان ولیعصر، روبه‌روی پارک ملت، ...

 

🟣برای جدا کردن اجزای مآخذ در زمان مأخذنویسی، کتاب‌شناسی و ...

مثال:

فتوحی، محمود، آیین نگارش، تهران: امیرکبیر، ۱۳۷۵